伽马函数与贝塔函数
伽马函数
定义
伽马函数(Gamma Function)是阶乘函数在实数与复数域上的扩展。对于正实数 $$ x $$($$ x > 0 $$),伽马函数的定义如下:
$$
\Gamma(x) = \int_{0}^{\infty} t^{x-1} e^{-t} , dt
$$
对于正整数 $$ n $$,伽马函数满足:
$$
\Gamma(n) = (n-1)!
$$
性质
-
递推关系:$$\displaystyle \Gamma(x+1) = x \Gamma(x) $$
-
特殊值:
- $$ \Gamma(1) = 1 $$
- $$ \Gamma\left(\frac{1}{2}\right) = \sqrt{\pi} $$
-
欧拉反射公式:
$$
\Gamma(x) \Gamma(1-x) = \frac{\pi}{\sin(\pi x)}
$$
例题
例题1:计算 $$\displaystyle \Gamma\left(\frac{5}{2}\right) $$
解:
利用递推关系:
$$
\Gamma\left(\frac{5}{2}\right) = \frac{3}{2} \Gamma\left(\frac{3}{2}\right) = \frac{3}{2} \cdot \frac{1}{2} \Gamma\left(\frac{1}{2}\right)
$$
已知 $$\displaystyle \Gamma\left(\frac{1}{2}\right) = \sqrt{\pi} $$,因此:
$$
\Gamma\left(\frac{5}{2}\right) = \frac{3}{4} \sqrt{\pi}
$$
例题2:验证 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^{2} e^{-x} , dx = \Gamma(3) $$
解:
根据伽马函数定义:
$$
\int_{0}^{\infty} x^{2} e^{-x} , dx = \Gamma(3)
$$
计算得:
$$
\Gamma(3) = 2! = 2
$$
因此积分值为 $$ 2 $$
伽马函数的推广形式
指数部分为 $$-a x$$ 的广义积分
当积分中的指数函数形式为 $$\displaystyle e^{-a x}$$($$a > 0$$)时,伽马函数的定义可推广为:
$$
\int_{0}^{\infty} x^{k-1} e^{-a x} , dx = \frac{\Gamma(k)}{a^k}, \quad k > 0, , a > 0
$$
推导过程
通过变量替换 $$\displaystyle t = a x $$(即 $$\displaystyle x = \frac{t}{a} $$,$$\displaystyle dx = \frac{dt}{a} $$),原积分变为:
$$
\int_{0}^{\infty} \left(\frac{t}{a}\right)^{k-1} e^{-t} \cdot \frac{dt}{a} = \frac{1}{a^k} \int_{0}^{\infty} t^{k-1} e^{-t} , dt = \frac{\Gamma(k)}{a^k}
$$
例题
例题3:计算 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^{3} e^{-2x} , dx $$
解:
对应形式为 $$ k = 4 $$,$$ a = 2 $$:
$$
\int_{0}^{\infty} x^{3} e^{-2x} , dx = \frac{\Gamma(4)}{2^4} = \frac{3!}{16} = \frac{6}{16} = \frac{3}{8}
$$
例题4:计算 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} \sqrt{x} e^{-3x} , dx $$
解:
对应形式为 $$ k = \frac{3}{2} $$,$$ a = 3 $$:
$$
\int_{0}^{\infty} x^{\frac{1}{2}} e^{-3x} , dx = \frac{\Gamma\left(\frac{3}{2}\right)}{3^{\frac{3}{2}}} = \frac{\frac{1}{2} \Gamma\left(\frac{1}{2}\right)}{3 \sqrt{3}} = \frac{\frac{1}{2} \sqrt{\pi}}{3 \sqrt{3}} = \frac{\sqrt{\pi}}{6 \sqrt{3}}
$$
例题5:验证 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x e^{-5x} , dx = \frac{1}{25} $$
解:
对应形式为 $$ k = 2 $$,$$ a = 5 $$:
$$
\int_{0}^{\infty} x e^{-5x} , dx = \frac{\Gamma(2)}{5^2} = \frac{1!}{25} = \frac{1}{25}
$$
伽马函数在指数为二次时的推广
高斯积分(指数为 $$-a x^2$$ 的情形)
对于形如 $$\displaystyle e^{-a x^2}$$ 的指数函数,积分可以表示为:
$$
\int_{0}^{\infty} e^{-a x^2} dx = \frac{1}{2}\sqrt{\frac{\pi}{a}}, \quad a > 0
$$
一般形式
对于积分:
$$
\int_{0}^{\infty} x^n e^{-a x^2} dx, \quad n \geq 0, a > 0
$$
结果为:
$$
\int_{0}^{\infty} x^n e^{-a x^2} dx = \frac{1}{2}a^{-\frac{n+1}{2}}\Gamma\left(\frac{n+1}{2}\right)
$$
推导过程
令 $$u = a x^2$$,则:
$$
\begin{aligned}
\int_{0}^{\infty} x^n e^{-a x^2} dx &= \frac{1}{2}a^{-\frac{n+1}{2}}\int_{0}^{\infty} u^{\frac{n-1}{2}} e^{-u} du \
&= \frac{1}{2}a^{-\frac{n+1}{2}}\Gamma\left(\frac{n+1}{2}\right)
\end{aligned}
$$
例题
例题6:计算 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} e^{-3x^2} dx$$
$$
\int_{0}^{\infty} e^{-3x^2} dx = \frac{1}{2}\sqrt{\frac{\pi}{3}} = \frac{\sqrt{3\pi}}{6}
$$
例题7:计算 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^2 e^{-2x^2} dx$$
$$
\begin{aligned}
\int_{0}^{\infty} x^2 e^{-2x^2} dx &= \frac{1}{2} \cdot 2^{-\frac{3}{2}} \Gamma\left(\frac{3}{2}\right) \
&= \frac{1}{2^{5/2}} \cdot \frac{1}{2}\sqrt{\pi} \
&= \frac{\sqrt{\pi}}{8\sqrt{2}}
\end{aligned}
$$
例题8:计算 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^4 e^{-x^2} dx$$
$$
\begin{aligned}
\int_{0}^{\infty} x^4 e^{-x^2} dx &= \frac{1}{2}\Gamma\left(\frac{5}{2}\right) \
&= \frac{1}{2} \cdot \frac{3}{2} \cdot \frac{1}{2}\sqrt{\pi} \
&= \frac{3\sqrt{\pi}}{8}
\end{aligned}
$$
更一般情形
对于积分:
$$
\int_{0}^{\infty} x^n e^{-a x^m} dx, \quad n \geq 0, a > 0, m > 0
$$
结果为:
$$
\int_{0}^{\infty} x^n e^{-a x^m} dx = \frac{1}{m}a^{-\frac{n+1}{m}}\Gamma\left(\frac{n+1}{m}\right)
$$
示例:计算 $$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^3 e^{-x^4} dx$$
$$
\int_{0}^{\infty} x^3 e^{-x^4} dx = \frac{1}{4}\Gamma(1) = \frac{1}{4}
$$
伽马函数速记
规定:$\displaystyle (-\frac{1}{2})!=\sqrt{\pi}$ ,$\displaystyle (\frac{1}{2})!=\frac{1}{2}\sqrt{\pi}$,$\displaystyle (\frac{3}{2})!=\frac{3}{2}\frac{1}{2}\sqrt{\pi}$
$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^a e^{-x} dx = a!$ | $\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^a e^{-x^2} dx = \frac{1}{2}(\frac{a-1}{2})!$ |
---|---|
$\displaystyle \int_{0}^{\infty} \quad e^{-x} dx = 0!$ | $\displaystyle \int_{0}^{\infty} \quad e^{-x^2} dx = \frac{1}{2}(\frac{0-1}{2})!$ |
$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^1 e^{-x} dx = 1!$ | $\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^1 e^{-x^2} dx = \frac{1}{2}(\frac{1-1}{2})!$ |
$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^2 e^{-x} dx = 2!$ | $\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^2 e^{-x^2} dx = \frac{1}{2}(\frac{2-1}{2})!$ |
$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^3 e^{-x} dx = 3!$ | $\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^3 e^{-x^2} dx = \frac{1}{2}(\frac{3-1}{2})!$ |
$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^4 e^{-x} dx = 4!$ | $\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^4 e^{-x^2} dx = \frac{1}{2}(\frac{4-1}{2})!$ |
$\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^5 e^{-x} dx = 5!$ | $\displaystyle \int_{0}^{\infty} x^5 e^{-x^2} dx = \frac{1}{2}(\frac{5-1}{2})!$ |
贝塔函数
定义
积分定义
贝塔函数(Beta Function)是两类特殊函数之一,定义为以下含参积分:
$$
B(x, y) = \int_{0}^{1} t^{x-1} (1-t)^{y-1} dt \quad (x > 0, y > 0)
$$
- 收敛性:当且仅当 $x>0$ 且 $y>0$ 时积分收敛
- 对称性:$\displaystyle B(x,y) = B(y,x)$
1.2 伽马函数关系
贝塔函数与伽马函数(Gamma Function)存在如下关系:
$$
B(x, y) = \frac{\Gamma(x)\Gamma(y)}{\Gamma(x+y)}
$$
其中伽马函数定义为:
$$
\Gamma(z) = \int_{0}^{\infty} t^{z-1} e^{-t} dt
$$
重要性质
性质 | 数学表达式 |
---|---|
递推关系 | $\displaystyle B(x+1,y) = \frac{x}{x+y} B(x,y)$ |
三角函数形式 | $\displaystyle B(x,y) = 2 \int_{0}^{\pi/2} \sin^{2x-1}\theta \cos^{2y-1}\theta d\theta$ |
与组合数关系 | $\displaystyle B(n, m) = \frac{(n-1)!(m-1)!}{(n+m-1)!}$ ($n,m \in \mathbb{Z}^+$) |
典型例题
例题1:基础积分计算
计算 $B(3, 2)$
分步解析:
-
根据积分定义:
$$
B(3, 2) = \int_{0}^{1} t^{2} (1-t)^{1} dt
$$ -
展开被积函数:
$$
= \int_{0}^{1} (t^2 - t^3) dt
$$ -
逐项积分:
$$
= \left[ \frac{t^3}{3} - \frac{t^4}{4} \right]_{0}^{1}
$$ -
代入上下限:
$$
= \frac{1}{3} - \frac{1}{4} = \frac{1}{12}
$$
验证:通过伽马函数验证:
$$
B(3,2) = \frac{\Gamma(3)\Gamma(2)}{\Gamma(5)} = \frac{2! \cdot 1!}{4!} = \frac{2}{24} = \frac{1}{12}
$$
例题2:三角函数形式
证明:
$$
\int_{0}^{\pi/2} \sin^5 x \cos^3 x dx = \frac{1}{24}
$$
分步解析:
-
转换为贝塔函数形式:
$$
\text{原式} = \frac{1}{2} B(3, 2)
$$ -
计算贝塔函数值:
$$
B(3,2) = \frac{\Gamma(3)\Gamma(2)}{\Gamma(5)} = \frac{1}{12}
$$ -
最终结果:
$$
\frac{1}{2} \times \frac{1}{12} = \frac{1}{24}
$$
扩展公式
不完全贝塔函数:
$$
B_z(a,b) = \int_{0}^{z} t^{a-1} (1-t)^{b-1} dt \quad (0 \leq z \leq 1)
$$
正则化贝塔函数:
$$
I_z(a,b) = \frac{B_z(a,b)}{B(a,b)}
$$
贝塔函数的三角形式详解
基本三角形式定义
贝塔函数可以通过三角函数表示为:
$$
B(x, y) = 2 \int_{0}^{\pi/2} \sin^{2x-1}\theta \cdot \cos^{2y-1}\theta , d\theta \quad (x>0, y>0)
$$
推导过程
变量代换
从标准积分定义出发:
$$
B(x, y) = \int_{0}^{1} t^{x-1} (1-t)^{y-1} dt
$$
作变量替换:
$$
t = \sin^2 \theta, \quad 1-t = \cos^2 \theta
$$
微分变换:
$$
dt = 2 \sin \theta \cos \theta , d\theta
$$
积分限变化
当 $t=0$ 时 $\theta=0$,当 $t=1$ 时 $\theta=\pi/2$,因此:
$$
\begin{aligned}
B(x, y) &= \int_{0}^{\pi/2} (\sin^2 \theta)^{x-1} (\cos^2 \theta)^{y-1} \cdot 2 \sin \theta \cos \theta , d\theta \
&= 2 \int_{0}^{\pi/2} \sin^{2x-1}\theta \cdot \cos^{2y-1}\theta , d\theta
\end{aligned}
$$
特殊情形
对称性体现
当 $\displaystyle x = y = \frac{1}{2}$ 时:
$$
B\left(\frac{1}{2}, \frac{1}{2}\right) = 2 \int_{0}^{\pi/2} d\theta = \pi
$$
整数参数情形
对于 $\displaystyle m, n \in \mathbb{Z}^+$:
$$
B(m, n) = 2 \int_{0}^{\pi/2} \sin^{2m-1}\theta \cos^{2n-1}\theta , d\theta
$$
典型例题
例题1:计算 $\displaystyle \int_{0}^{\pi/2} \sin^5 \theta \cos^3 \theta , d\theta$
解:
-
识别贝塔函数形式:
$$
\text{积分} = \frac{1}{2} B(3, 2)
$$ -
计算贝塔函数值:
$$
B(3, 2) = \frac{\Gamma(3)\Gamma(2)}{\Gamma(5)} = \frac{2! \cdot 1!}{4!} = \frac{1}{12}
$$ -
最终结果:
$$
\int_{0}^{\pi/2} \sin^5 \theta \cos^3 \theta , d\theta = \frac{1}{2} \times \frac{1}{12} = \frac{1}{24}
$$
例题2:证明 $\displaystyle \int_{0}^{\pi/2} \sqrt{\tan \theta} , d\theta = \frac{\pi}{\sqrt{2}}$
分步解析:
-
令 $t = \tan \theta$,则:
$$
\int_{0}^{\pi/2} \tan^{1/2} \theta , d\theta = \int_{0}^{\infty} \frac{t^{1/2}}{1+t^2} dt
$$ -
转换为贝塔函数:
$$
= \frac{1}{2} \int_{0}^{\infty} \frac{u^{1/4}}{1+u} du \quad (u=t^2) \
= \frac{1}{2} B\left(\frac{5}{4}, \frac{3}{4}\right)
$$ -
利用伽马函数性质:
$$
= \frac{1}{2} \cdot \frac{\Gamma(5/4)\Gamma(3/4)}{\Gamma(2)} = \frac{\pi}{2 \sin(\pi/4)} = \frac{\pi}{\sqrt{2}}
$$
扩展形式
广义三角形式
对于任意积分限 $[0, \phi]$:
$$
B_{\phi}(x, y) = 2 \int_{0}^{\phi} \sin^{2x-1}\theta \cos^{2y-1}\theta , d\theta
$$
双参数形式
$$
B(x, y) = \int_{0}^{\infty} \frac{t^{x-1}}{(1+t)^{x+y}} dt
$$